The Savage Mind

Και καθώς βρισκόμαστε στο θέμα του Αμαζονίου, θα ήθελα να κλείσω το θέμα, με μια συγκλονιστική είδηση που ανακοινώθηκε σήμερα στα διεθνή μέσα ενημέρωσης. Φωτογραφήθηκε για πρώτη φορά, μια εντελώς άγνωστη φυλή Ινδιάνων, που κατοικεί στην καρδιά του Βραζιλιάνικου Αμαζονίου, κοντά στα σύνορα με το Περού. Η φυλή έρχεται για πρώτη φορά σε οπτική επαφή με τον έξω πολιτισμό.

Ο ανακοίνωση και οι φωτογραφίες έρχονται απο τον οργανισμό Survival International, που έχει ιδρυθεί για την προστασία των φυλών του Αμαζονίου. Οι σπάνιες φωτογραφίες, τραβήχτηκαν απο αεροπλάνο, που αφού εντόπισε τους Ινδιάνους, έκανε δύο πτήσεις πάνω απο τον οικισμό τους σε χαμηλό ύψος για να τους φωτογραφήσει. Η φωτογράφηση, είπε ο βραζιλιάνος ειδικός σε ανθρωπολογικά θέματα του Αμαζονίου Jose Carlos dos Reis Meirelles, έγινε μόνον για να αποδειχτεί η ύπαρξη της φυλής, που πολλοί αμφισβητούσαν.

Η πρώτη πτήση πάνω απο τον οικισμό φαίνεται να αναστάτωσε τη μικρή φυλή. Οταν το αεροπλάνο επέστρεψε τη δεύτερη φορά για την φωτογράφηση, η φυλή βαμμένη με κόκκινες και μαύρες μπογιές, άρχισε να ρίχνει βέλη κατά του αεροπλάνου.

Ο οικισμός δεν έχει καμμία πρόσβαση σε οδική αρτηρία, και βρίσκεται πολύ μακριά απο τον ποταμό Αμαζόνιο. Κανείς ως στιγμής δεν γνωρίζει το όνομα της φυλής, τη γλωσσική τους κατάσταση, και κοινωνική συμπεριφορά. Η φυλή φαίνεται να είναι υγιής. Απ' οτι ανακοινώθηκε, δεν υπάρχει κανένα μελλοντικό σχέδιο επίσκεψης της φυλής.

Το θέμα μου τράβηξε την προσοχή, και φυσικά έκανα τους προσωπικούς μου συσχετισμούς. Απο την περιοχή Τres Fronteras, στην οποία αναφέρονται τα πόστ μου, η περιοχή της Εnvira οπου βρέθηκε η φυλή, θα πρέπει να είναι περίπου 300 μίλια συνεχούς και άβατου δάσους.

Είναι αδύνατον να συλλάβει κανείς την απεραντοσύνη του Αμαζονίου. Αδύνατον να κατανοήσει το μέγεθος του γεωγραφικού αποκλεισμού και της απομόνωσης μέσα στην οποία οι άνθρωποι αυτοί κατάφεραν να επιζήσουν για αιώνες, χωρίς καμμία γνώση του κόσμου τον οποίο εμείς θεωρούμε δεδομένο. Ποιός μπορεί να αντισταθεί στην καταπληκτική ανθρώπινη ανάγκη να τους εξερευνήσει; Να μάθουμε για αυτούς τις κοινωνικές, γλωσσικές, και νοητικές δομές τους, όχι για να τους αλλοτριώσουμε, αλλά για να καταγράψουμε μιά ακόμα ανθρώπινη διάσταση και διανόηση. Εαν ήμουν ανθρωπολόγος στη θέση του κυρίου Jose Carlos dos Reis Meirelles, θα καθόμουνα σε αναμμένα κάρβουνα.

Πληροφορίες
Isolated tribe spotted in Brazil - BBC News
Uncontacted Indian Tribe firing bows and arrows
Survival International

Monkey Business

Kατα τη διάρκεια της παραμονής μου στον Αμαζόνιο, άκουσα συχνά την ιστορία ενός ανθρώπου που ήρθε στην περιοχή απο μακριά, πριν πολλά χρόνια, και δημιούργησε μέσα στη ζούγκλα μια τεράστια περιουσία. Φαίνεται οτι το τροπικό δάσος και η ζωή του Aμαζονίου άρεσε στον περιέργο ξένο, που φτάνοντας εδώ, συνέλαβε ενα μεγαλειώδες σχέδιο – να μετατρέψει τον Αμαζόνιο σε τουριστικό προορισμό για υψηλής ποιότητας τουρισμό, που σαν κεντρικά του στοιχεία θα είχε την γραφικότητα της περιοχής, το μυστήριο τροπικό δάσος, και τους αυτόχθονες ινδιάνους.

Οι επισκέπτες της περιοχής, θα επισκεπτόταν τον μυστηριώδη ποταμό, με τις ανέσεις που θα απολάμβαναν στις Κάννες ή το Λάς Βέγγας. Το ταξίδι τους θα ηταν απαλλαγμένο απο τις ενοχλήσεις της τροπικής φύσης, τα κουνούπια, τις σαύρες, τα ενοχλητικά λασπόνερα. Το πακέτο διακοπών θα συμπεριελάμβανε άφιξη σε καποιο αεροδρόμιο (που θα έχτιζε ο ίδιος), την μεταφορά σε πολυτελή ξενοδοχεία (που θα έφτιαχνε ο ίδιος), κρουαζιέρες στον ποταμό (απο ομάδες που θα διάλεγε ο ίδιος), επισκέψεις σε τοπικό ζωολογικό κήπο με ζώα και φίδια του Αμαζονίου (που θα έφτιαχνε ο ίδιος), και φυσικά επισκέψεις σε εξωτικές φυλές τοπικών ινδιάνων (που με τον ένα η άλλο τρόπο θα κουμαντάριζε ο ίδιος). Οι τοπικές φυλές της περιοχής θα του ανήκαν, αφου ο ίδιος σε μια προσεγμένη κοινωνική εκστρατεία, θα προσπαθούσε σταδιακά να τους εντάξει σε ένα σύστημα εργασίας το οποίο θα ήλεγχε ο ίδιος. Το ταξίδι στον Αμαζόνα θα γινόταν τόσο απλό όσο και ενα ταξίδι στις τουριστικές Μπαχάμες. Οι ινδιάνοι της περιοχής θα μετατρεπόταν σε φολκλορικό θέαμα, χορεύοντας απο ξενοδοχείο σε ξενοδοχείο.

Ο άνθρωπος που θα τα έκανε όλα αυτά, και τα κατάφερε μέχρι ένα σημείο έξοχα, είναι ο ομογενής Michael Tsalickis απο τη Φλώριδα της Αμερικής, μια διφορούμενη προσωπικότητα, γνωστή σε μεγάλο μέρος της Αμαζονίας. Αυτοδημιούργητος και τολμηρός, έφτασε στην περιοχή με καράβι, απο το Μανάους της Βραζιλίας, τη δεκαετία του 60. Εμαθε τα πάντα για τις τοπικές συνθήκες, δικτυώθηκε με τις πιό περίεργες ομάδες της περιοχής (Ινδιάνους, Περουβιανούς αντάρτες, Βραζιλιάνους τυχοδιώκτες και Κολομβιανούς Νάρκος), και στο τέλος έφτασε να έχει μια σειρά απο ξενοδοχεία και επιχειρήσεις σε ολες τις πόλεις της περιοχής (Tabatinga, Iquitos, Leticia).

Με δική του πρωτοβουλία, έπεισε ύψηλά ιστάμενα μέλη της Κολομβιανής κυβέρνησης να τον χρηματοδοτήσουν για το άνοιγμα του τουρισμού στον Αμαζόνιο. Εφτιαξε το μόνο αεροδρόμιο της περιοχής (στην Leticia), ενα ζωολογικό κήπο και τον γέμισε με ζώα, μερικές εταιρείες εξαγωγών. Οι ινδιάνοι της περιοχής τον βοήθησαν να χτίσει την αυτοκρατορία του. Κόβοντας και κουβαλώντας δέντρα απο το βάθος του δάσους, οι ανυποψίαστοι ντόπιοι αυτόχθονες, έγιναν μια τεράστια μάζα δωρεάν εργατικού δυναμικού. Σε κάποια στιγμή, ο κύριος Τσαλίκης έφτασε να ορίζει και ένα ολόκληρο νησί, μέσα στον Αμαζόνιο. Το Νησί των Πηθίκων (La Isla de Los Micos). Το επισκέφτηκα καί έμεινα κατάπληκτος. Χιλιάδες πιθηκάκια κατέβαιναν απο τα δέντρα προς τους επισκέπτες. Το νησί είχε πάνω του (δημιούργημα του κ. Τσαλίκη) και ένα μικρό βοτανολογικό μουσείο.

Και πως χρηματοδότησε αυτή την αυτοκρατορία ο κύριος Τσαλίκης; Ιδρύοντας, όπως έλεγε ο ίδιος, μια εταιρεία εξαγωγής εξωτικών ζώων και πουλιών απο το Αμαζόνιο προς τις ΗΠΑ. Συγχρόνως, ο πολυτάλαντος ομογενής δημιούργησε και μια εταιρεία ξυλείας που έστελνε στη Φλώριδα ξύλα ποιότητος απο τη Βραζίλία. Εμεινα σε ένα απο τα ξενοδοχεία του. Το Hotel Anaconda, μοναδικό σε πολυτέλεια στην περιοχή, με πισίνα, και εστιατόριο. Δούλευαν εκεί τρία άτομα. Το μέρος ήταν καλοδιατηρημένο, και … έρημο. Ημουν ο μόνος του ένοικος, και μου έκανε εντύπωση πως κάποιος αποφάσισε να φτιάξει ένα τόσο πολυτελές για την περιοχή ξενοδοχείο, το οποίο παρέμενε άδειο στη μέση της ζούγκλας. Το μέρος είχε 6 δωμάτια, με παράθυρα απο σίτα, και ιδιωτικό μπάνιο. Εκανα εκεί το πρωινό μου ντούς, προσπαθώντας να κρατηθώ σε απόσταση απο τις σαύρες και τους σκορπιούς που μαζευόταν στο παράθυρο.

Φίλοι μου Κολομβιανοί με πρόσβαση στα άδυτα της Κολομβιανής πολιτικής, μου μίλησαν γι’ αυτόν με τα καλύτερα λόγια. Οτι αγαπούσε τον Αμαζόνιο, έμενε εκεί για χρόνια, και ήθελε να τον αναπτύξει τουριστικά. Οι ντόπιοι έιχαν μάλλον διαφορετική εντύπωση. Γνώριζαν πράγματα που δεν επιθυμούσαν να πολυσυζητήσουν. Σε κάποια εποχή, φαίνεται πως ο κύριος Τσαλίκης είχε στρατολογήσει πολλούς απο τους Ινδιάνους της περιοχής σε μαζικής εμβέλειας οικοδομικές κατασκευές. Η εργασία ήταν μάλλον δωρεάν.

Οταν κάποτε ένας κολομβιανός δημοσιογράφος έφτασε στην περιοχή, ανακάλυψε περίεργα πράγματα, και επιστρέφοντας, τα δημοσίευσε σε μια σειρά αρθρων στην εφημερίδα Espectador. Ο ατυχής δημοσιογράφος δολοφονήθηκε απο μια ομάδα ναρκοεμπόρων που καταγόταν απο την Αμαζονία. Φαίνεται πως ο θάνατός του ήταν ξεκαθάρισμα προσωπικών λογαριασμών.

Σύντομα το όνομα του κυρίου Τσαλίκη έκανε την εμφανισή του. Κολομβιανοί και Αμερικανοί δημοσιογράφοι τον κατηγορούν πλέον ανοιχτά για εκμετάλευση των φυλών του Αμαζονίου, για διασυνδέσεις με την CΙΑ για την παραγωγή ψυχεδελικών ναρκωτικών ουσιών (που τις παρήχαν οι ινδιάνοι), και στο τέλος για εμπόριο ναρκωτικών. Κατηγορήθηκε οτι συμμετείχε στην παραγωγή της κοκαίνης, οτι συνδικάλιζε τους ντόπιους σε διάφορες δουλειές, και ότι είχε μετατρέψει το Νησί των Ποντικών σε ενεργό εργαστήριο πειραμάτων βοτανικής. Διάφορες νομικές διαδικασίες κάλυψαν τα ίχνη των παρανομιών για χρόνια.

Μέχρι που κάποτε, ο κ.Τσαλίκης συλλαμβάνεται στη Φλώριδα της Αμερικής προσπαθώντας να εισαγάγει παράνομα στη χώρα 4.4 τόνους κοκαίνης, κρυμμένους σε βραζίλιάνικες ξυλείες.Ηταν η δεύτερη μεγαλύτερη ποσότητα κοκαίνης που πιάστηκε ποτέ απο τις Αμερικανικές αρχές. Οι διασυνδέσεις του με τον Κολομβιανό κόσμο των νάρκος (πιθανώς και τον Noriega) είναι σήμερα σίγουρη. Βαθιά μέσα στη ζούγκλα, ο κύριος Τσαλίκης είχε χτίσει μια πολύ προσοδοφόρα επιχείρηση παραγωγής και εξαγωγής ναρκωτικών. Δρούσε σε ένα σημείο, που τρία κράτη είχαν νομικά σύνορα (Κολομβία, Περού, Βραζιλία). Κάποια περίοδο γύρω στο 1994, ο Κολομβιανός στρατός έστειλε ειδικές ομάδες στην περιοχή. Φέρεται πως το εμπόριο ναρκωτικών είχε βρεί καλή βάση στη Λετίσια, καθώς, όπως τουλάχιστον αναφέρεται στα αστυνομικά δελτία, ο στρατός βρήκε πολλά εργαστήρια παρασκευής κοκαίνης, και πολλούς ινδιάνους και ντόπιους να δουλεύουν εκεί. Η περιοχή διέθετε και πολλά κρυφά αεροδρόμια στο εσωτερικό της ζούγκλας, καθώς και ένα αυτοσχέδιο πύργο ελέγχου στη Λετίσια! Το Νησί των Πιθήκων κατασχέθηκε, και η τουριστική αυτοκρατορία έφτασε στο χείλος της χρεωκοπίας.

Μερικά λεπτά απο τον τεχνητό παράδεισο του Hotel Anaconda, οι ινδιάνοι της περιοχής αρχίζουν μια καινούργια μέρα. Τίποτα στη ζωή τους δεν δείχνει συμμετοχή σε εμπόρια ναρκωτικών. Οτι έκαναν, αν το έκαναν, σίγουρα προέρχεται απο ευγένεια, και επιθυμία να βοηθήσουν. Οι οικονομικές τους ανάγκες είναι τόσο ελάχιστες που δεν δικαιολογούν συνδικαλισμένη εργασία. Το χρήμα δεν αποτελεί μέρος του πολιτισμού τους. Καθώς τους παρατηρώ να ψαρεύουν στα ήσυχα νερά του Αμαζονίου, σκέφτομαι πως ακόμα και ο Παράδεισος έχει μερικές φορές τα δικά του προβλήματα...

-------------------------------------------------------------------
Pictures by Locus Publicus, free for public use
Τsalickis picture by Google
Tres Fronteras, Amazonas
-------------------------------------------------------------------

Πληροφοριακά

Andrew Maykuth article
The CIA, Narcotics & Underworld

Amazonas

Μια βαθιά ανάσα. Νυχτώνει, γλυκιά η μυρωδιά του νερού, και οι μυστηριώδεις ήχοι δυναμώνουν. Μια συναυλία απο μακάβριες κραυγές πουλιών, ερπετών και ζώων. Στην απεραντοσύνη αυτού του ποταμού και της ατέλειωτης ζούγκλας που τον περιβάλλει, μακριά απο όλα τα γνωστά σημεία αναφοράς, έξω απο τη διάσταση του χρόνου, του πολιτισμού και της γεωγραφίας, συνειδητοποιώ αργά και με δυσκολία πως υπάρχουν μέρη ανέγγιχτα απο τον άνθρωπο και τις μηχανικές του δυνατότητες. Μέρη κρυμμένα στην αγκαλιά της Μητέρας Φύσης, μερη που δέκαπέντε αίώνες μετρημένου πολιτισμού δεν μπόρεσαν ακόμα να τα εντάξουν στη γραμμική διάσταση του Χρόνου, στη γλωσσική, κοινωνική και επιστημονική εξέλιξη.

Στο φτωχό καφενεδάκι που απολαμβάνω τον πρωινό καφέ κλωτσώντας τις σαύρες που γεμίζουν το δάπεδο, ο καφετζής είναι μαζί μου πρόσχαρος. Το χωριό μοιάζει να βγαίνει μέσα απο κάποιο μυθιστόρημα του Γκαμπριέλ Γκαρσία Μαρκές. Χτισμένο στις όχθες του ποταμού, βρώμικο και στοιχειώδες σε υποδομή, ανθρώπινες συνήθειες και ύπαρξη, El Dorado της γραφής, με κατοίκους που κάποια άγνωστη μοίρα έφερε εδώ και έκανε κατοίκους του. Ο ένας και μοναδικός του χωματένιος δρόμος, λασπώνει με τα νερά της βροχής. Βγαίνουν οι πραμάτιες στο δρόμο. Σαπούνια, φρούτα, λαχανικά, μικροαντικείμενα, ξυλείες. Η υγρασία πνίγει την αναπνοή.

Amazonas. Το μυθικό ποτάμι. Καταπράσινος και μυστηριώδης, κρύβει μυστικά αιώνων. Ζει εδώ ο Πρώτος Ανθρωπος. Γέννημα της Φύσης και της ζωής, με Θεό του το Νερό, το Δέντρο της Γονιμότητας, με μόνη του συναναστροφή τα ζώα, τα έντομα και τα ψάρια. Σε μερικά σημεία του, ο ποταμός μοιάζει με θάλασσα. Το πλάτος του φτάνει τα 2-3 χιλιόμετρα. Απο το Iquitos του Περού οπου πηγάζει, μέχρι της ανοιχτές εκβολές του στη Βραζιλία, ειναι σπαρμένος ανα διαστήματα με μικρά χωριά και πόλεις. Είναι το νοητό έθνος της Αμαζονίας.

Τα εθνικά σύνορα των χωρών χάνουν εδώ τη σημασία τους. Η νοητή γραμμή των συνόρων χάνεται μέσα στο πυκνό και άβατο δάσος. Οι κάτοικοι της περιοχής νοιώθουν το δάσος για πατρίδα τους. Βρίσκονται εδώ για πολλές γενιές, και έχουν αναμειχθεί με τους ινδιάνους της περιοχής. Οι περισσότεροι δεν έχουν ποτέ τους ταξιδέψει έξω απο το μεγάλο δάσος. Οι αυτόχθονες ινδιάνοι του Αμαζονίου δεν αντιλαμβάνονται καν την έννοια του εθνικού κράτους.

Στις όχθες, καλύβες με μικρούς κήπους, χωματένιες σκάλες φτιαγμένες με το χέρι, ανοιχτά παράθυρα με πανιά για πόρτες και εξώφυλλα. Τα παιδιά παίζουν στο νερό. Παντού μακρόστενα κανό, για γρήγορη και τέλεια μετακίνηση. Τα παιδιά των περισσοτέρων οικογενειών δεν εχουν καμμία επαφή με οργανωμένη εκπαίδευση. Μεγαλώνουν και ζούν με τις γνώσεις που παίρνουν απο το φυσικό τους περιβάλλον.

Ο καθαρισμός των δέντρων και των αγριόχορτων είναι μια συνεχής μάχη με τη φύση. Χρειάζεται ο χώρος για καλλιέργεια, για κτηνοτροφία και πρόσβαση στο νερό. Η οικολογική καταστροφή του Αμαζονίου, έχει πολλές διαστάσεις. Στη βασική της έκδοση, τα δέντρα χρειάζονται για την κατασκευή σπιτιών, και κανό. Μετά ακολουθεί το εμπόριο, και η απόφαση της Βραζιλίας να κατασκευάσει ένα τεράστιο αυτοκινητόδρομο που να διασχίζει το δάσος. Χιλιάδες άνθρωποι δανειοδοτήθηκαν να μετακομίσουν στην περιοχή του Αμαζονίου, χτίζοντας οικισμούς καθ’ οδόν. Ηταν ενα πρόγραμμα ανάπτυξης που βούλιαξε οικονομικά, απέτυχε κοινωνικά, και συνέβαλε στην καταστροφή μεγάλου μέρους του τροπικού δάσους.

Η αρχιτεκτονική των σπιτιών του Αμαζονίου είναι απλή και υπακούει στις απλές ανάγκες της φύσης. Ανοιχτά παράθυρα με αυτόσχέδια πανιά για προστασία απο τα έντομα, υπερυψωμένα δάπεδα σε πασσάλους για τα φίδια και το νερό που συχνά ανεβαίνει. Ολα τα υλικά έρχονται απο το δάσος. Στη φωτογραφία, η καινούργια αυτοσχέδια οροφή ξεραίνεται στον ήλιο.

Μια ήρεμη βαρκάδα στη όχθη κάποιου παραποτάμου. Τα πιτσιρίκια των τοπικών φυλών βρίσκονται όλοι μέρα μέσα στο νερό. Δεν φοβούνται ούτε τα περίφημα Πιράνχας, που ζούν στα νερά ανά χιλιάδες. Οι παραπόταμοι του Αμαζονίου κουβαλούν μαζί τους τρομερούς μύθους και ιστορίες. Είναι ακριβώς το σημείο που ο χρόνος σταματά, μια απόλυτη ηρεμία βασιλεύει, και η έννοια της γεωγραφίας ατονεί. Είναι τόσο μεγάλο και δαιδαλώδες αυτό το δίκτυο, που με φόβησε πολλές φορές πως θα χαθώ και δεν θα μπορέσω να ξαναβρώ το μεγάλο ποτάμι. Εκατοντάδες χιλιόμετρα στενών υγρόδρομων, που βυθίζονται βαθιά στη βλάστηση και διακλαδίζονται σε απίθανους συνδιασμούς. Κάπου εκεί, σκέφτηκα, υπάρχει το μυστικό της ζωής. Στα βότανα των φυτών και των δένδρων που ακόμα δεν έχουν απόλυτα καταγραφεί.

Στενεύει το νερό, μέχρι και τα 2 μέτρα, αφήνοντας χώρο μόνο για τα ευέλικτα κανό. Τα δέντρα σιγά σιγά μεγαλώνουν, και καθώς ενώνονται στη κορυφή, σε απέραντο ύψος, κρύβουν το φώς του ήλιου. Μια ποταμίσια στοά. Στις όχθες του ποταμού που περίπου αγγίζουν τη βάρκα που έχω νοικιάσει, βλέπω μαύρους κροκόδειλους να κοιμούνται νωχελικά στις λασπωμένες όχθες. Μέρα μεσημέρι και χρειάζομαι φακό για να συνεχίσω. Βρίσκομαι καθ’ οδόν για τον Πρώτο Ανθρωπο.

Μια ματιά απορίας για τον παράξενο επισκέπτη. Μπήκα στο χωριό μετά απο δύο ώρες βαρκάδας σε σκοτεινούς παραποτάμους και μία ώρα δρόμο μέσα απο πυκνή βλάστηση. Μαζί μου, δύο ξεναγοί, ινδιάνοι. Βασίστηκα σ’ αυτούς για να ξαναβρώ το δρόμο της επιστροφής. Ηταν τόση η χαρά μου να συναντήσω αυτόχθονες ινδιάνους του Αμαζονίου, που για μια στιγμή ξεχάστηκα πως δεν είχα την παραμικρή ιδέα για το που βρισκόμουν.

Η φυλή των Tikuna έχει ήδη έρθει σε επαφή με λευκούς ανθρώπους και γνωρίζει αρκετά γι’ αυτούς. Κρατάει όμως την απόσταση που επιθυμεί, για τη διατήρηση της δικής της κουλτούρας και τρόπου ζωής. Η φυλή έχει μετακομίσει αρκετές φορές στην ιστορία της, και η γλώσσα της και ο πολιτισμός της έχουν πλήρως καταγραφεί απο ανθρωπολόγους. Συνάντησα εκεί πολλούς ήρεμους ινδιάνους, και μέσα στα πλαίσια του δυνατού, προσπάθησα να συζητήσω μαζί τους. Τα παιδιά ήταν ιδιαιτέρως φιλικά. Μού έδειξαν τα παιχνίδια τους σκαλισμένα σε ξύλο, μάσκες και άλλα έργα τέχνης της φυλής. Επαιξα μαζί τους αρκετά, και στο τέλος της βραδιάς, κατασκήνωσα στην άκρη του χωριού για να μην εμποδίζω. Η νύχτες του Αμαζονίου με φοβίζουν. Ερχονται μέσα απο το δάσος χιλιάδες πρωτόγνωρες κραυγές και ήχοι. Κάποιος πίθηκος μου πήρε και μια τσάντα.

Η φυλή των Yaqua πιο απόμακρη και παραδοσιακή. Ο εικονιζόμενος ήταν ο αρχηγός της φυλής, και η κυρία η γυναίκα του. Σε κάποια στιγμή, η γυναίκα άρχισε να φωνάζει, ενώ εκείνος καθόταν ήρεμος και με παρατηρούσε. Ηταν ένα είδος υποδοχής, τιμή στον επισκέπτη. Δεν αισθάνθηκα οτι κινδυνεύω άμεσα, ήμουν πολύ προσεκτικός στις προσεγγίσεις μου, διακριτικός στην παρουσία μου και τις συναναστροφές μου. Στο χωριό αυτό, μοιράστηκα με τον αρχηγό ένα είδος ντόπιου ποτού, τοπικής παραγωγής, που με ζάλισε. Δεν ξέρω τί ήταν. Για αντάλλαγμα, του έδωσα ρύζι που κουβαλούσα μαζί μου για την προσωπική μου διατροφή. Εμεινα μαζί τους μερικές μέρες. Ενοιωσα πως συναντούσα τον αρχαιότερο πολιτιστικά άνθρωπο στον κόσμο, τον Πρώτο Ανθρωπο.

Καθώς χιλιάδες φυλές του Αμαζονίου κινδυνεύουν με εξαφάνιση, θεωρώ τον εαυτό μου τυχερό που είχα την ευκαιρία να συναντήσω απο κοντά μερικές απο τις φυλές και τους ανθρώπους αυτού του δάσους. Αφησα πίσω μου μια αίσθηση ενοχής πως με την παρουσία μου και την περιέργειά μου, ίσως να συνέβαλα και εγώ, αθελα ίσως, στην περαιτέρω πολιτιστική αλλοτρίωση των ινδιάνων του Αμαζονίου. Επιστρέφοντας πίσω, άρχισα με μανία να διαβάζω ό,τι έβρισκα για την περιοχή και τις φυλές της. Ηταν για μένα μια πρωτόγνωρη εμπειρία. Τα 6 εμβόλια που έκανα πριν φύγω, και τα χαπάκια της μαλάριας που έπαιρνα καθημερινά, με κράτησαν υγιή. Εύχομαι μια μέρα να επιστρέψω στην μαγική αυτή περιοχή του κόσμου.

Συνάντησα κατα τη διάρκεια αυτού του ταξιδιού, και έκανα καλή παρέα, με πολλούς και αξιομνημόνευτους ανθρώπους. Τον Francisco M, φοιτητή Κοινωνιολογίας του Πανεπιστημίου της Μπογκοτά, που ανήκει στην συνεχώς αυξανόμενη ομάδα των λατινοαμερικανών που θέλοντας να γνωρίσουν το πιο άγνωστο κομμάτι της πατρίδας τους, έρχονται εδώ μέσα απο ακαδημαικά, και άλλα κοινωνικά προγράμματα. Εθελοντής και βαθύτατα καλλιεργημένος, ο Φρανσίσκο με βοήθησε πολύ στις περιοδείες μου. Κρατάμε ακόμα επαφή.

Ενα ζευγάρι Αμερικανών ανθρωπολόγων, Μark και Suzan W. απο το Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια, που ζούσαν εκεί τα τελευταία δύο χρόνων κάνοντας γλωσσολογική έρευνα για μερικές φυλές της Βραζίλίας. Στην αυτοσχέδια καλύβα τους, στις όχθες του Αμαζονίου, έκανα μαζί τους μερικές απο τις ωραιότερες συζητήσεις σε θέματα Κοινωνιολογίας, Aνθρωπολογίας, Γλώσσας και Βοτανικής. Ανήκουν στην ομάδα των ανθρώπων με βαθύτατο ενδιαφέρον για την περιοχή, και τα προβλήματα του κόσμου γενικότερα. Εφυγα απο την παρέα τους σαφέστατα πιο μορφωμένος.

Για ξεναγούς χρησιμοποίησα ντόπιους τους οποίους εύκολα εντόπιζα και έπαιρνα μαζί μου. Ινδιάνους, Βραζιλιάνους, Ισπανούς. Ηταν ένα πανόραμα προσωπικοτήτων με καταπληκτικό ενδιαφέρον. Κανείς δεν με κορόιδεψε. Αντίθετα μου πρόσφεραν όλοι απλόχερα την παρέα τους, τις γνώσεις τους, και καλό ντόπιο αλκοόλ.
--------------------------------------------------
Αll pictures by Locus Publicus, free for public use
Amazon River 1998
--------------------------------------------------

Φωτογραφίες του Αμαζονίου ανάρτησα σε ενα ειδικό αρχείο στο Picasa.

Το βλέμμα της αθωότητας

Καθόταν ήσυχα μέσα στο κανό, κρατώντας ένα μικρό πιατάκι με φαγητό. Που και πού, πετούσε λίγο φαγητό στόν ποταμό, και χάζευε τα ψάρια που μαζευόταν. Γελούσε μόνη της, έδειχνε μια απέραντη χαρά.

Απο μια άλλη μικρή βάρκα, αρκετά μακριά, θέλησα να την φωτογραφήσω. Αλλά ήθελα ένα κοντινό πλάνο, να αποτυπώσω τη χαρά της. Αλλαξα γρήγορα φακό στη μηχανή, και έβαλα τον μεγαλύτερο που είχα (210mm). Τραβηξα μερικές γρήγορες φωτογραφίες. Σκέφτηκα πως είχα αποτύχει. Οταν εμφάνισα της φωτογραφίες, κατάλαβα πως αποτύπωσα την αθωότητά της. Παρόλο που η φωτογραφία είναι κουνημένη, είναι μία απο τις αγαπημένες μου. Τη μοιράζομαι σήμερα μαζί σας.

Η μικρή ανήκει στη φυλή των Tikuna, που ζούν για γενιές στον Aμαζόνιο. Καθώς ετοιμάζω μερικά πόστ για την πανέμορφη αυτή περιοχή του κόσμου, ήθελα η φωτογραφία αυτή να προηγηθεί. Ιδιοτροπίες...

Χρώματα κι' αρώματα

Ακουγα τις φωνές των παιδιών να παίζουν, τις γυναίκες να συζητούν μεγαλόφωνα, μύριζα τα φαγητά τους. Εγώ ψηλά, εκείνοι χαμηλά. Απο το φωταγωγό του σπιτιού, στο πίσω μέρος της πολυτελούς πολυκατοικίας, μέσα στο ανοιχτό ρέμα, έβλεπα ενα μικρό συνοικισμό ανθρώπων να ζεί σε σπίτια που ποτέ μου δεν είχα φανταστεί πως υπήρχαν. Μισογκρεμισμένοι τοίχοι, τρύπες στα ταβάνια, αλλού τσίγκος, αλλού πέτρες για να κρατούν την οροφή. Τους κοίταγα για ώρα προσπαθώντας να φανταστώ τον εαυτό μου στη θέση τους, να καταλάβω τη ζωή τους. Παρόλο τη φτώχια τους, φαινόταν ζωντανοί και αισιόδοξοι. Γέλια αντηχούσαν στον αέρα, οι κοπέλες με χαιρετούσαν με χαμόγελα.

Σαν πήρα το θάρρος να περάσω το ρέμα και να βρεθώ μαζί τους, εκείνοι με υποδέχτηκαν με χαρά. Παραμέρισαν τα χιλιάδες πράγματα που βρίσκονταν παντού, μάζεψαν τα απλωμένα βρεμμένα ρούχα, και ως εκ θαύματος, μου φέραν και καρέκλα. Μια αληθινή, ολόκληρη καρέκλα! Δεν τόλμησα να φέρω μαζί μου τη φωτογραφική μηχανή, κάτι μέσα μου με πρόσταζε να σεβαστώ τη θέση τους και την ανέχειά τους. Και εκείνοι μου πρόσφεραν καφέ, καλό, αληθινό αρωματικό καφέ με γλυκίσματα. Τα παιδιά ξυπόλητα συνέχισαν να παίζουν. Κάθησα μαζί τους με χαρά, με αληθινή απόλαυση και κέφι. Ηταν οι φτωχότεροι άνθρωποι που συνάντησα ποτέ μου. Ζούσαν σε παράνομα χαμόσπιτα χωρίς οροφές, μέσα στο ρέμα. Και εκείνοι ήταν τόσο ευχάριστοι και ευγενικοί μαζί μου. Τόσο απλοί, τόσο αληθινοί. Συζήτησα μαζί τους για ώρα πολύ, και καθώς έφευγα, ένοιωσα μέσα μου μια απέραντη θλίψη. Εγώ θα ανέβαινα και πάλι στην πολυκατοικία, σε αληθινό σπίτι, και θα τους έβλεπε απο ψηλά. Η μάλλον θα τους άκουγα μόνον. Νύχτωνε, και οι φτωχοί δεν έχουν φώτα..

Η Yvonne με κρατούσε σφιχτά απο το χέρι καθώς περπατούσαμε τα στενά ανηφορικά σοκάκια. Θαρρώ πως ντρέπονταν για αυτό που της ζήτησα να κάνει, να με συνοδεύσει στις φτωχογειτονιές της πόλης. Μόνη της δεν θα ερχόταν ποτέ. Δεν ήταν άλλωστε θέαμα για τουρίστες. Και εγώ σκέφτηκα να πάω μόνος μου, μα ήθελα να είναι και εκείνη μαζί μου, για να μπορέσω πιο εύκολα να έρθω σε επαφή με τους ντόπιους. Ηθελα να τραβήξω και μερικές φωτογραφίες, αλλά πιο πολύ ήθελα να δώ μια αληθινή παραγκούπολη. Με σπίτια κολλημένα το ένα πάνω στο άλλο, χωρίς βάσεις, χωρίς αληθινή υποδομή, με αυτοσχέδια συστήματα ηλεκτρισμού και υδραυλικών. Μια παραγκούπολη που όταν βρέχει κινδυνεύει να καταρρεύσει και να παρασυρθεί απο τα νερά της φύσης και τα απόβλητα των υπονόμων. Μια πόλη αληθινή, μέ ανθρώπους που ζούσαν κοντά ο ένας στον άλλον, όπου η καθημερινότητα ήταν γολγοθάς, τα χρήματα σχεδόν ανύπαρκτα, το φαγητό λιγοστό. Ενα σύνολο ανθρώπων με κανένα όνειρο για το μέλλον, με ανύπαρκτα σχολεία και γιατρούς για τα παιδιά τους. Απόκληροι σε μια πόλη που ήξερε καλά να τους κρατάει μακριά, σε ένα κράτος που απουσίαζε παντελώς απο την καθημερινότητά τους.

Ρώτησα πόσο μεγάλος είναι αυτός ο πληθυσμός. Τεράστιος, αποκρίνεται η ευγενικιά Yvonne. Και σαν ξαποστένει για λίγο στη σκληρή ανάβαση της ανηφόρας, γίνεται μετά χείμαρρος ασταμάτητος. Μου μιλάει απο την καρδιά της, απλά και αληθινά. Ισως να υπάρχουν κόσμοι που πλούσιοι, μεσαίοι και φτωχοί να συνυπάρχουν, μου λέει. Οχι όμως εδώ. Εδώ οι πλούσιοι ζουν σε φρούρια, με ειδικές συνοδείες και συστήματα συναγερμού. Οι μεσαίοι σε διαμερίσματα με κάγκελα στις πόρτες και τα παράθυρα. Και οι φτωχοί δεν υπάρχουν. Απλά δεν υπάρχουν. Ετσι είναι τα πράγματα. Μαθαίνει κανείς με τον καιρό να τους αποφεύγει. Να ζεί στο δικό του κόσμο, να τους αγνοεί. Αυτό το πλήθος δεν αξίζει δεκάρα. Αν ποτέ ξεσηκωθούν, μου λέει με τρόμο, αυτή θα φύγει. Ναι, θα φύγει. Αυτή η χώρα μόνον χωρισμένη μπορεί να συνεχίσει να υπάρχει.

Μερικά χιλιόμετρα μακριά απο τα barrios, στο κέντρο της πόλης, στους πανέμορφους δρόμους με τα καλοδιατηρημένα πλακόστρωτα, τις πανέμορφες μπουτίκ, τα ευρωπαικά εστιατόρια και τα μοντέρνα καφενεδάκια, η Yvonne με σέρνει σε πολυτελή μαγαζιά και μπυραρίες. Απέναντί μας το κατάλευκο κτίριο της Βουλής, το κέντρο της κυβέρνησης της χώρας. Μια κυβέρνηση στελεχωμένη με παραδοσιακούς αριστοκράτες, γόνους των καλυτέρων οικογενειών της χώρας. Ανθρωποι με σπουδές, διασυνδέσεις, πλούτο και κοινωνική επιφάνεια.

Καθώς περπατούμε γύρω απο το όμορφο κτίριο, νοιώθουμε τη παρουσία της αστυνομίας έντονη. Ενα πλήθος στέκεται κοντά στα κάγκελα κοιτώντας προς το κτίριο. Σε κάποια μεριά του, το κτίριο είναι κατεστραμμένο. Το ολόλευκο χρώμα του είναι πλέον μαύρο, καπνός αναδύεται απο το εσωτερικό του κτιρίου στον ουρανό. Η μυρωδιά του καμμένου είναι έντονη. Τί συνέβη; Κάποιος τρελλός στρατιωτικός, μας πληροφορούν, αλεξιπτωτιστής, επιχείρησε να κάνει πραξικόπημα. Εγινε κάποια μάχη με πυροβόλα όπλα και βόμβες. Το χτύπημα ήταν πιθανώς απο τάνκς, απο οβίδα που έπεσε στο κτίριο. Το όνομά του ήταν Hugo Chavez. Ενας άγνωστος. Τον έπιασαν όμως και τώρα τα πράγματα είναι ομαλά. Να μην ανησυχούμε. Η Yvonne και εγώ συνεχίζουμε τη βόλτα μας. Για την ευχάριστη βραδιά, είχαμε πιάσει τραπέζι σε ένα γαλλικό εστιατόριο..

--------------------------------------------------------
All pictures by LocusPublicus, free for public use
Caracas, Venezuela
--------------------------------------------------------

Ανοιξη

Για την υποδοχή της άνοιξης, μια φωτογραφική βόλτα στο Σαν Φρανσίσκο. Το διαμάντι της Αμερικής, στην πολιτεία της Καλιφόρνιας, ένα απο τα καλύτερα μέρη στο κόσμο. Μια πόλη μαγική, απλωμένη στη φύση, στον ήλιο και τα ήρεμα νερά του Ειρηνικού.

Η ηλιόλουστη μέρα είναι αρχικά ψυχρή. Μυρίζει κανείς τη θάλασσα, και αισθάνεται τον αέρα να διαπερνά την πόλη. Γεμίζει η πόλη απο τουρίστες, πλανώδιους μουσικούς, και υπαίθριες εκθέσεις. Παντού κάτι συμβαίνει. Είναι μια πόλη φιλελεύθερη, ζωντανή, αισιόδοξη. Με πληθυσμό απο όλο τον κόσμο, με νιόφερτους που αναζητούν την τύχη τους στη μεγάλη αγορά της. Με τους Κινέζους εμπόρους της, τους συνδικαλισμένους ομοφυλόφιλους, τους απίθανους κομπιουτεράδες της.

Χτισμένοι πάνω σε οκτώ λόφους, οι δρόμοι του Σαν Φρανσίσκο ανεβοκατεβαίνουν, απότομα σε πολλά σημεία. Και η θέα της θάλασσας βρίσκεται παντού, καθώς το οπτικό σημείο αλλάζει συχνά. Η περιοχή του Russian Hills πήρε το όνομά της απο τους πρώτους Ρώσους μετανάστες που την κατοίκησαν. Με τα χρόνια, τα φτωχά σπίτια της περιοχής, ανακαινίστηκαν, και σήμερα γέμισαν απο φιλόδοξους γιάπηδες με ακριβά γούστα και υπέρμετρες φιλοδοξίες.

Οσο πλησιάζει κανείς προς τη θάλασσα, τα σπίτια γίνονται ακριβότερα, ομορφότερα και πολυτελέστερα. Εχω γνωστούς που έχουν αγοράσει υπόγεια στην περιοχή, γιά ένα εκατομμύριο δολλάρια! Σε εποχή κρίσης, όπως σήμερα, οι χρεωκοπίες και κατασχέσεις έρχονται η μία πάνω στην άλλη. Είναι ο κύκλος της Καλιφόρνιας, μια πολιτεία με οικονομική ιστορία των άκρων, μέσα απο διαδοχικούς κύκλους ανάπτυξης και ύφέσης. Με μια αισιοδοξία που δεν έχω βιώσει πουθενά αλλού στον κόσμο.

The Golden Gate Bridge, σήμα κατατεθέν της πόλης. Xτισμένη το 1937, με μήκος 2.8 χιλιόμετρα, ενώνει τα δύο στενότερα σημεία του Κόλπου του Σαν Φρανσίσκο. Η φωτογραφία είναι τραβηγμένη απο το καλύτερο δυνατό σημείο, ψηλά απο τα βουνά, οπου οι δρόμοι γίνονται ελικοειδείς, και ανεβοκατεβαίνουν τις χρυσοκίτρινες πλαγιές. Το τοπίο θυμίζει την περιοχή της Παλιοβούνας στην Ελλάδα, μετά τη γέφυρα του Ρίου – Αντιρρίου. Ενας ευχάριστος και δυνατός αέρας έρχεται με δύναμη απο την άνοιχτή θάλασσα του Ειρηνικού.

Περνώντας τη γέφυρα, βρίσκει κανείς μια σειρά απο γραφικά και πανέμορφα χωριαδάκια. Τα σαββατοκύριακα, γεμίζουν με ποδηλάτες που περνούν τη γέφυρα και ξεχύνονται στη φύση. Μουσικοί δίνουν κάθε λογής συναυλία στους ανοιχτούς χώρους, φωτογράφοι με τηλεφακούς αποτυπώνουν λεπτομέρειες και θέματα. Στη φωτογραφία, το χωριό του Sausalito.

Το προαύλιο της φυλακής του Αlcatraz, μία απο τις ακριβότερες φυλακές που χτίστηκαν ποτέ στον κόσμο. Σίγουρα η θέα της είναι απο τις πιό όμορφες που υπάρχουν. Η φυλακή φτιάχτηκε για καθαρά πολιτικούς λόγους, στο νησί του Αlcatraz το 1934, για να φιλοξενήσει διάσημους αντιπροσώπους του οργανωμένου εγκλήματος. Ηταν μια καθαρά πολιτική κίνηση να δωθεί συμβολισμός και επισημότητα στην προσπάθεια της Αμερικής να καταστείλει το οργανωμένο έγκλημα το οποίο είχε πάρει τεράστιες διαστάσεις μετά την εποχή της Ποταπαγόρευσης, και του παγκόσμιου Κράχ του 1929, που δημιούργησε παντού μαύρες αγορές, ακόμα και στα τρόφιμα. Σήμερα η φυλακή είναι μουσείο, και ανοιχτή σε χιλιάδες επισκέπτες.

Απο το μέρος που απεικονίζεται στη φωτογραφία, κατάφεραν το 1962 να αποδράσουν απο τη φυλακή τρείς κρατούμενοι. Θα πρέπει να κατέβηκαν την απότομη πλαγιά που κοιτάζει στη θάλασσα, και απο κεί, νά πέρασαν στο Σάν Φρανσίσκο. Κανείς δεν έμαθε ποτέ πως κατάφεραν να διασχίσουν τα ορμητικά νερά του κόλπου και να βγούν απέναντι. Παρόλο που η απόσταση είναι σχετικά μικρή, η διάβαση είναι εξαιρετικά δύσκολη.

Βόρεια της πόλης, δύο απο τις γνωστότερες κοιλάδες παραγωγής κρασιού στον κόσμο, το Νapa και Sonoma Valleys . Η παραγωγή κρασιού στην Καλιφόρνια έχει πλέον επιστημονικές διαστάσεις. Με ένα απο τα καλύτερα κλίματα στον κόσμο, η περιοχή ηρεμεί το μάτι με τους απέραντους αμπελώνες της, και τα γραφικά ισπανικά χτίσματα που τη διακοσμούν. Χιλιάδες οι τουρίστες και εδώ. Σχεδόν όλες οι οινοποιείες είναι ανοιχτές στους επισκέπτες, με οργανωμένες ξεναγήσεις όλων των χώρων παραγωγής. Μαθαίνουν εκεί οι φίλοι του κρασιού τα πάντα γύρω απο την καλλιέργεια του σταφυλιού, τον κύκλο της παραγωγής, τον διεθνή συναγωνισμό, ακόμα και την τέχνη των πωλήσεων και του μάρκετινγκ. Ζήλεψα εκεί πραγματικά την οργάνωση, τη σπουδή και την επαγγελματικότητα των οινοπαραγωγών. Κάτι ανάλογο, σκέφτηκα, θα πρέπει να κάνουν και οι ελληνες παραγωγοί.

Ο πλούτος της Καλιφόρνιας σε ανοιχτή θέα. Πρόκειται βέβαια για ιδιωτικό σπίτι. Και δεν είναι το μόνο. Κάθε λοφίσκος γεμάτος με σπίτια που συναγωνίζονται σε πρωτοτυπία, άνεση και πλούτο. Η Καλιφόρνια δεν είναι Σουηδία. Είναι ένας τόπος που υπόσχεται ευκαιρίες σ’ αυτούς που τολμούν, που δουλεύουν σκληρά, και που φυσικά τελικά τα καταφέρνουν. Είναι ο τόπος που παράγει πρωτοπόρο σκέψη σε τέχνη και επιστήμες, και δεν έχει πρόβλημα να διαφημίσει τον πλούτο της. Εχει βέβαια και ο παράδεισος πολλά προβλήματα, αλλά η γενική νοοτροπία και κλίμα δεν σηκώνει πολλούς συντηρητισμούς. Η Καλιφόρνια είχε και συνεχίζει να έχει το κλίμα του Frontier.

Το τοπίο μου θυμίζει την Ελλάδα. Η φωτογραφία είναι τραβηγμένη απο μια στροφή του δρόμου, τον περίφημο Route 1, τον στενό και παλιότερο αυτοκίνητόδρομο της Αμερικής που διασχίζει την Καλιφόρνια κατα μήκος του Ειρηνικού. Είναι ο γραφικότερος δρόμος για οδήγηση. Τρομερά φωτογραφικός, ακολουθεί τα νερά του ωκεανού, μέσα απο χωριαδάκια, δάση και γκρεμούς. Στο πέρασμά του, βλέπει κανείς πανέμορφα σπιτάκια, σέρφερς που παλεύουν με τα κύματα, φώκιες ξαπλωμένες στα βράχια. Η άνοιξη έφτασε. Ωρα για επιδρομές στη φύση.

-----------------------------------------------------
Αll pictures by LocusPublicus, free for public use.
San Francisco, California.
-----------------------------------------------------
Χρήσιμες πληροφορίες

Union Square - San Francisco
The Marina District
Sausalito
The Golden Gate Bridge
Alcatraz
California Wines
San Franscisco Tours