Sunday, April 5, 2009

Mario Vargas Llosa

Στην απόφαση της Σουηδικής Ακαδημίας για την απονομή του Βραβείου Νόμπελ Λογοτεχνίας, σίγουρα μετράνε τρία πράγματα. Το πρώτο είναι η αυθεντικότητα της θεματογραφίας στη συνολικότητα του έργου ενός συγγραφέα. Τί θίγεται στο έργο, τί αναδύεται σαν θεματολογία μέσα απο τα κείμενα του συγγραφέα.

Το δεύτερο, είναι η αυθεντικότητα του λόγου, το γλωσσικό ιδίωμα που πρέπει να ξεχωρίζει τον συγγραφέα. Ο βαθμός στον οποίον ο λόγος είναι μοναδικός, αναγνωρίσιμος, ποιοτικός.

Ο τρίτος λόγος, υποπτεύομαι, είναι πολιτικός και έχει να κάνει με την πιθανή επηρροή του έργου στην παγκόσμια σκηνή, ανάλογα με τις συγκυρίες της εποχής και την κρίση της Ακαδημίας. Αξίζει το μήνυμα το λόγου να προβληθεί διεθνώς;

Εχω μια ιδιαίτερη σχέση και αγάπη για τον εικονιζόμενο συγγραφέα, τον κύριο Mario Vargas Llosa. Η λογοτεχνία του κοσμεί την βιβλιοθήκη μου με ελάχιστες ελλείψεις. Με συνόδεψε για χρόνια πολλά σε ταξίδια της εφηβείας, μούδωσε μια τέρψη και μια αισθητική που προσωπικά είχα ανάγκη, με εισήγαγε σε ένα κόσμο που κάποτε είχα την τύχη να βιώσω και προσωπικά. Γνωρίζω καλά την ζωή του και έλκομαι απο τον ελιτισμό και την πνευματικότητα που αναδύει. Σοβαρός αλλά όχι σοβαροφανής, με χιούμορ, γνώση και καλή αντίληψη της Ιστορίας, ο κ. Llosa έχει κατα τη γνώμη μου αδικηθεί απο την Σουηδική Ακαδημία.

Η θεματολογία του ειναι αυθεντική, περιγράφει και προβάλει τη ζωή, ψυχοσύνθεση και σκέψη του ανθρώπου της Λατινικής Αμερικής, του ανθρώπου των Ανδεων που κουβαλάει μέσα του βαθιές τελετουργίες αιώνων, συμβολισμούς και δυσειδαιμονίες, αυτοσχεδιάζει επαναστατικά και πολιτικά σαν αντίδραση στον παρακμιακό του κόσμο, και συνδιάζει διάφορες ταυτότητες και μηχανισμούς αντίδρασης για να επιζήσει. Είναι ο ιστορικός άνθρωπος που η Μάνα Ευρώπη κατασκεύασε στην ήπειρο της Νότιας Αμερικής με στοιχεία ευρωπαίου, αλλα και με τη βαριά πολιτιστική κληρονομιά άλλων γηγενών πρωτογενών πολιτισμών, άλλοτε των Ινκας, και άλλοτε των ινδιάνων του Αμαζονίου.

Μέσα απο καταπληκτικούς παράλληλους διάλογους (χρονικούς και θεματικούς), συχνές εναλλαγές στη δομή του λόγου και στο πρόσωπο της αφήγησης, ο πρωτογενής άνθρωπος του Νέου Κόσμου παρουσιάζει μέσα απο τις αφηγήσεις του κ. Llosa την μικτή και υπο έρευνα ταυτότητά του, παράγωγο πολλαπλών ιστορικών διαδικασιών και μίγματος πολιτισμών. Κατασκευάζει χωριά σε τροπικές ζούγκλες, δημιουργεί πολιτικές επαναστάσεις και σκέψη, ενώ ταυτόχρονα ζεί όπως του όρισαν οι δυναμικές της μοίρας του – άλλοτε σαν περιθωριακό αποπαίδι του ευρωπαικού πολιτισμού, και άλλοτε ως αυθεντική οντότητα ενός αυτόνομου νέου κόσμου. Αγαπάει και ζεί με πάθος, πολεμάει συστήματα και δικτατορίες, βουτάει στις διαστάσεις της ιστορικής του ύπαρξης, κάνει παρέα με θεούς της ζούγκλας, πόρνες της σειράς και τραγικούς επαναστάτες της στιγμής.

Ενα αντάρτικο για αυτονομία στα βάθη της Βραζιλίας, ενας οίκος ανοχής στη μέση της ζούγκλας, ένα χωριό με χρησοθήρες στις όχθες του Αμαζονίου, μια ομάδα που θυσιάζει μυστικά τουρίστες στο βωμό κάποιων αρχαιών θεών των Ινκας, μορφές και σύμβολα ενώνονται στο πανόραμα των αφηγήσεων του κ. Llosa με προσωπικότητες της σύγχρονης παρακμιακής πόλης, λούμπεν διανοούμενα στοιχεία της επανάστασης, ερωτικές κοκέτες της ηδονής και έφηβους που αναζητούν ταυτότητα μέσα στο τρομερό κατεστημένο του ισπανικού machismo.

Η ματιά του Ευρωπαίου που φτάνει στις ακτές του Περού, η αναζήτηση της ταυτότητας ενός πολιτισμού που ακόμα παλεύει για έκφραση, οι σχέσεις του αριστοκράτη του Νέου Κόσμου με τους υπηκόους του, ο ιστορικός παραλληλισμός της ζωής διαφορετικών γενεών σε διαφορετικούς πολιτισμούς και ηπείρους, η ζωή και σχέση με την εξουσία, ο πανεπιστημιακός καθηγητής που καμουφλάρει τη σκέψη του Μάο με ινδιάνικα πρόσωπα και αρχαίες τελετουργίες. Ο εφηβικός έρωτας σε μια εποχή που αλλάζει. Αυτά είναι τα θέματα του κ. Llosa.

Για όσους δεν τον γνωρίζουν, τον προτείνω για ανακάλυψη και προβληματισμό. Είναι εξαιρετικά απολαυστικός στο λόγο του, δυνατός στα μηνύματά του, μυστηριώδης εκεί που πρέπει, άξιος και σεβάσμιος εκπρόσωπος του ισπανικού κόσμου. Ισως η Σουηδική Ακαδημία να έχει θεωρήσει πως ο κόσμος των λατίνων και η θεματολογία του έχει βρεί και άλλες Νομπελικές εκφράσεις μέσα απο τα κείμενα του Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες ή του Οκτάβιο Πάζ. Ισως επίσης, να θεώρησε πως κάποιες άλλες θεματολογίες έχουν τώρα προτεραιότητα (Ασία, Τουρκία).

Ισως ακόμα να αποφάσισε να τον αγνοήσει κάτω απο το βάρος της κριτικής των πολέμιών του, που τον κατηγορούν για ελιτισμό, και ευρωκεντρισμό. Ισως άλλωστε και ο ίδιος να καταναλώθηκε άσκοπα σε κάποιες μάταιες πολιτικές φιλοδοξίες του να γίνει Πρόεδρος του Περού, και αυτό να του στοίχησε.

Ο,τι και νάναι, δεν πειράζει. Η αξία του παραμένει διαχρονική και αναγνωρίσιμη. Και ο Νίκος Καζαντζάκης άξιζε αλλά έχασε το Νόμπελ (λένε πως η Ακαδημία διόρθωσε το λάθος της με την απονομή Σεφέρη), αλλά μένει για πάντα τεράστιος και σημαντικός. Οι αυθεντίες του λόγου και οι αφηγήσεις τους, θά έχουν για πάντα μια εξέχουσα θέση στη Λογοτεχνία. Και στην ψυχή μας.

3 comments:

ria said...

παρότι είμαι βιβλιοσκούληκο, τον συγκεκριμμένο συγγραφέα δεν τον ήξερα.

αλλά θα τον μάθω τώρα. του έχεις κάνει φοβερή διαφήμιση!!!

Roadartist said...

Καλησπέρα. Πολύ ενδιαφέρον συγγραφέας.. Ένα βιβλίο του που θέλω να διαβάσω (και το έχω σταμπάρει) είναι το "Ο παράδεισος στην άλλη γωνία", μου άρεσε πολύ το θέμα του.. ο αντισυμβατισμός.. και η περιπλάνηση σε διάφορες χώρες.. Όπου δηλαδή κινείται η σκέψη μου.

Locus Publicus said...

Είναι υπέροχος αγαπητή μου Ρία. Μια καλή, κατα τη γνώμη μου ανακάλυψη. Καλός και για την Ανοιξη!

-------------------------
Γειά σου Roadartist, μάλλον ξέρω σε ποιό βιβλίο αναφέρεσαι. Με τους συγγραφείς, πολλά πράγματα είναι απλή χημεία. Αισθάνομαι πολύ κοντά στα έργα μερικών ανθρώπων, όπως ο V.S. Naipaul, o Llosa, o Nτοστογιέφσκι. Καθαρά προσωπικές προτιμήσεις. Η θεματολογία τους, οι περιγραφές τους και η ανάμιξη της Ιστορίας στις γραφές τους με μαγεύει. Νάσαι καλά.