Sunday, April 20, 2008

Μεσολόγγι

Aνταποκρινόμενος στην πρόσκληση της blogger ria για την ανάρτηση μιας εικόνας και ενός ποιήματος, (και με μια μικρή διαφοροποίηση), επέλεξα σήμερα, ημέρα των Βαίων, έναν συγλονιστικό σε συμβολισμό πίνακα του Delacroix για την έξοδο του Μεσολογγίου. O πίνακας απεικονίζει την ψυχή των Ελλήνων να στέκει και να απορεί, μέσα στα ερείπια της πόλης του Μεσολογγίου, τόπου θυσίας και τάμα όλων των ξεσηκωμένων που χάθηκαν στο βωμό της ελευθερίας.

Eugene Delacroix "Η Ελλάδα στα ερείπια του Μεσολογγίου", 1826, μουσείο Μπορντώ, Γαλλία.

Το ποίημα που ακολουθεί είναι δικό μου. Ωδή ερασιτέχνη, σε μια ευχάριστη παιδική ανάμνηση που διαρκεί ακόμα. Είναι βασισμένο στα παιδικά μου χρόνια, όταν την Κυριακή των Βαίων, πήγαινα με την οικογένειά μου στο όμορφο Μεσολόγγι, επίσκεψη τιμής στον ιστορικό του θρύλο. Και εκεί, στο τούρκικο χαμόσπιτο της θειάς μου, αναμεσής στης πόλης τα καλντερίμια, με τους ήχους του Αγίου Παντελεήμονα για υπόκρουση, με ζώναν οι ντόπιοι με πυκνές φρεσκοσιδερομένες φουστανέλες και φυσεκλίκια βαριά και χειροποίητα, με τσαρούχια πολύχρωμα και ασημένια αρματωλίκια. Χάζευα τους μεγαλύτερους με τις απίθανα όμορφες φορεσιές της επανάστασης, τις καλτσωδέτες με τις πλάγιες φούντες, τις αρματωσιές, τα βελούδινα φέσια.

Και εκεί, στη πόλη του Μεσολογγίου, αγάπη μου παιδική και αιώνια, γινόταν η μόνη παρέλαση που η μουσική της ήταν γραμμένη σε κλίμακα μινόρε, χωρίς έπαρση, μα με θλίψη και μελαγχολία. Στον Κήπο των Ηρώων, το κεντρικό πάρκο του Μεσολογγιού, μέσα στο καλοδιατηρημένο φρούριο με τα κανόνια, παιδιά που γνώριζα και θαύμαζα, έπαιζαν το ρόλο των Ελεύθερων Πολιορκημένων. Υπέρτατη τιμή, μέσα σε θρήνους, κλάψες και στριγγλιές, το τελικό μπουρλότο του Καψάλη, και εκείνος που θα τον υποδύονταν.

Μεσολόγγι

Σ’ αυτού του κόσμου τα πολλά, στίς έγνοιες και συμβάντα
μές σε μεγάλα και μικρά, και σε συνηθισμένα,
μέσα στίς πίκρες της ζωής και στις χαρές που σπάνουν,
εμένα μούλαχε μικρός κάτι σπουδαίο να ζήσω
κάτι, που μια συγκίνηση με έκανε να νοιώσω
Μια παιδική μου ανάμνηση, που θάθελα να σώσω.

Μια Κυριακή της ανοιξης, τη μέρα των Βαίων
μαζί με φίλους και γνωστούς, πρόσωπα αγαπημένα,
μαζί με φώνες και χαρές και δώρα συγγενών μου,
κατέβαινα μικρό παιδί σ’ ένα αρχοντοχώρι
στην άκρια της θάλασσας που μύριζε αρμύρα
πούχε μια φήμη τραγική, στη θλιβερή του μοίρα.

Μες στα στενά σοκάκια του, τα τουρκοπατημένα,
και στο μεγάλο πάρκο του, τον Κήπο των Ηρώων,
στον Αγιο Σπυρίδωνα, της πόλης τον Προστάτη,
‘ρχόνταν τη μέρα των Βαγιών του Κράτους μας οι μέγοι
σ’ ευλαβικό προσκύνημα σκυφτά να προσκυνήσουν,
κάποιους νεκρούς της λευτεριάς πού θέλαν να τιμήσουν.

Για κάποια μέρα του Βαγιού, στα χρόνια της ορφάνιας,
ζήτησαν κάποιοι υπόδουλοι μια λευτεριά να νοιώσουν.
Τη γλώσσα που τους έλαχε θέλανε να μιλάνε,
και το δικό τους το Θεό, τις γράφες τις δικές τους
ζητούσαν να αναστήσουνε και να νομοθετήσουν,
σε κράτος λεύτερο, μικρό, μονάχοι τους να ζήσουν.

Μα πώς αυτά να γίνουνε που ο Κόσμος δεν τα θέλει,
πούναι βαριά τα συνορα με Αυτοκρατορίες,
κράτη μεγάλα και ισχυρά που ισορροπία ζητάνε,
ξεσηκωμούς δεν θέλουνε, στρατούς χρηματοδώνε,
που υπηκόους υπάκουους θένε να συντηρούνε,
στ’ όνομα της συνύπαρξης και της Οικονομίας,
κάθε ξεσήκωμα φωτιά, πρόβλημα ηρεμίας.

Μα κείνοι ξεσηκώθηκαν και κλείστηκαν στη πόλη,
σήκωσαν τη σημαία τους, τα λάβαρα της δόξας,
και φώναξαν πως λεύτεροι θα ζούν ή θα πεθάνουν,
έτοιμοι είναι να χαθούν αν δεν το καταφέρουν
γιατί η ζωή του υπόδουλου αξία καμμιά δεν πιάνει,
κάλλιο το θάνατο να δούν, τόση ζωή τους φτάνει.

Κάλλιο να αυτοπυρπολυθούν να πάνε στο Θεό τους,
καλλιο να ματωπέσουνε στις έξοδου τις πύλες,
με τα παιδιά τους να χαθούν, αμα χαθεί η μάχη,
κάτω απο πέτρες να χωθουν, τον τάφο τους να βρούνε.
Γιατί ετούτη τη στιγμή, ένα η Ψυχή ζητάει,
Ελευθερία ή Θάνατο, μονάχα αυτό μετράει.

Mέσα σε σκόνες και καπνούς, μές σε φωτιές και θάμπη,
μέσα σε παιδικές κραυγές, που αντήχουν τρομαγμένες,
μέσα σε θρήνους και λυγμούς και προσευχές και σταύρους,
στην μυρωδιά της αρμυριάς, της φτώχιας, και της πείνας,
με τα παιδιά στην αγκαλιά, με πρόσωπα λειωμένα,
σμίχτηκαν κι αγκαλιάστηκαν με χέρια ενωμένα.

Κι΄ήρθε η μεγάλη η στιγμή που ο θάνατος σε βλέπει,
που απέναντί σου είναι ο εχθρός για να σε τελειώσει,
που το παιδί σου άρπαζε, και πλήγωνε και σφάζει,
το παιδικό του το κορμί και τη μικρή καρδιά του,
το τρυφερούδι της ζωής που ξύπνησε γελώντας,
σαν ψάρι ξεκοιλιάζεται και πέφτει σπαρταρώντας.

Κι ακούστηκε η ματωσιά, το αίμα των χαμένων,
σαν κανονιά και προσβολή μες στον πολιτισμό μας.
Οι λίγοι που νοιαστήκανε, αρχίσαν να φωνάζουν,
πιάσαν οι λόγιοι τα χαρτιά, οι ζωγράφοι του καμβάδες,
γιατί ακούσαν τη κραυγή, τον ταπεινό ψαλμό,
και κέρδισε ο Αγώνας τους παντού το θαυμασμό.

Κι εγώ, μικρός προσκυνητής, στη πόλη της αρμύρας,
παιδί της λιμνοθάλασσας, που μούτυχε να ζήσω,
με φυσεκλίκια ασήμενα και φουστανέλα θώρια,
με καλτσωδέτες κεντητές, κι αρματωσιές μεγάλες,
Καμάρωνα και βρόνταγα της προίκας μου τα κάλη
στη σιωπηλή παρέλαση, που οι φίλοι μ’ είχαν βάλει.

Ας μείνει τούτη η ανάμνηση στο βάθος του μυαλού μου,
η ευτυχία του παιδιού, η αγνότητα της νιότης,
ο θαυμασμός για τις στολές, οι όμορφες κοπέλλες,
ο θρήνος και ο αλλοδαρμός, Η Ωρα της Εξόδου.
Στιγμή Θανάτου και σφαγής, κι’ Ανάστασης μεγάλης,
κι’ ο κρότος της πυρπόλησης, ο γέρος ο Καψάλης.

----------------------------------------------------------------------------
Χρόνια αργότερα, ώριμος πιά, στην αριστουργηματική εκκλησία του Westminster Abbey, στο Λονδίνο, aνάμεσα σε σοφούς, βασιλιάδες και ευγενείς της Μεγάλης Βρετανίας, δίπλα στον Isaac Newton, αντίκρυσα τον τάφο και την τιμητική ταφόπλακα του Λόρδου Βύρωνα που παράτησε την άνετη αριστοκρατική ζωή του για να πεθάνει τσακισμένος απο τις αρρώστιες στην ηλικία των 36 ετών, στις 19 Απριλίου του 1824, στο φτωχό ξεσηκωμένο θαλασσοχώρι της λιμνοθάλασσας του Μεσολογγίου. Αίσθάνθηκα μεγάλη και ειλικρινή τιμή για την αυτοθυσία του.
----------------------------------------------------------------------------
20 Aπριλίου 2008
Κυριακή των Βαίων
Επέτειος της Ιστορικής Εξόδου του Μεσολογγίου

Locus Publicus

16 comments:

Ο άλλος said...

Τα παιδικά βιώματα , μας επηρεάζουν πολύ περισσότερο τελικώς απ ότι πιστεύουμε. Παρατηρώ με πόση πληρότητα λόγου και συναισθημάτων γράφεις όταν βουτάς στις παιδικές αναμνήσεις. Είναι πολύ γλυκό, δίπλα στον ορθολογισμό, την πολιτική αναζήτηση, να παραθέτεις ένα ποίημα με υλικό από τα άγγουρα χρόνια, που έχει διασωθεί μέσα σου.Που έχει ωριμάσει μαζί σου. Μου αρέσουν και αυτές οι αναρτήσεις σου

Ναπoλέων said...

Επειδή πάντως αύριο είναι η ΜΕΓΑΛΗ επέτειος, θα θυμίσω αυτό που φέρεται ότι είπε τότε ο Γ. Παπανδρέου (παπούς):
Ελλάς Ελλήνων Χριστιανών
ΚΑΘΟΛΙΚΩΣ ΔΙΑΜΑΡΤΥΡΟΜΕΝΩΝ


Κι ένα άσχετο, αλλά...
το συνταρακτικό νέο τό μαθατε;;;

Οι «Ολυμπιακοί» αγγλιστί μετονομάζονται, πιθανότατα πλέον, σε:

Olympic Dopways !!!

Ζείστε τη χαρά να τό πείτε ΠΡΩΤΟΙ στους φίλους σας!

Κι αυτό μιά πρωτιά είναι!

αγάπη-αφοπλισμός-ειρήνη
Ναπολέων

ria said...

ευχαριστώ locuspublicus που αποδέχτηκες την πρόταση, ωραίος ο πίνακας, συγκινητικός αλλά οπωσδήποτε όχι τόσο συγκινητικό όσο το ποίημά σου, που θυμίζει άλλες εποχές πιο αγνές και με πολύ πιο καλή μνήμη...
όμορφο ποίημα, τελικά τα πας καλά-πολύ καλά και στον έμμετρο λόγο!

mtryfo said...

μωρέ locus
τι ωραία που γράφεις, αλλά και τι θαυμάσιες αναμνήσεις κουβαλάς απ την παιδική σου ψυχούλα...

Βάσσια said...

Locus, αυτές είναι μνήμες κι όχι αναμνήσεις.
:-)
Συντροφιά και γνώση.

Το Μεσολόγγι και η λιμνοθάλασσα είναι από τα μέρη που μου άρεσαν πολύ.
Και θα συμφωνήσω για τον Μπάιρον.
Του αξίζει η θέση αυτή.
Το αββαείο όντως ΚΑΤΑΠΛΗΚΤΙΚΟ!
:-)

αθεόφοβος said...

Πολύ ωραίο ποστ.
Να κάνω μια διευκρίνηση.
Όταν πέθανε ο Μπάϋρον ταρίχευσαν το σώμα του αφού πρώτα αφαίρεσαν την καρδιά του που τάφηκε στο Μεσολόγγι.
Το σώμα δεν έγινε δεκτό να ταφεί στο Westminster Abbey και μπήκε στον οικογενειακό τους τάφο κοντά στο Newstead.
Τελικά μετά 145 χρόνια,το 1969 μπήκε η αναμνηστική πλάκα στο δάπεδο του Westminster Abbey.

Locus Publicus said...

Πολύ ωραίο το σχόλιό σου άλλε, και σ'ευχαριστώ. Είναι νομίζω θεραπευτικό να δίνουμε στο εαυτό μας την περιγραφή της στιγμής, μέσα στο χρόνο και στις συνθήκες που τις ανήκουν. Γιατί ο χρόνος μας αλλάζει, και το κυριότερο, βάζει και πολλά πράγματα στη λήθη. Διανύω τώρα μια ηλικία που η καταγραφή με βοηθά πριν τα ξεχάσω.


Καλέ μου ναπολέοντα καλημέρα. Χαρούμενο σχόλιο μου άφησες σήμερα! Νάσαι καλά.

Locus Publicus said...

ria σ' ευχαριστώ. Θα σου χάριζα ένα ποίημα του Μεσολογγίτη ποιητή Μιλτιάδη Μαλακάση με τον ίδιο τίτλο, αλλά μου έβαλες δύσκολα! Αλλαξα λοιπόν πλεύση, και κατα το Παλαμαικό πρότυπο (έταιρος Μεσολογγίτης), επέλεξα να συνθέσω κάτι δικό μου. Χάρηκα που σου άρεσε. Οπως πάντα, είμαι απόλυτα ειλικρινής.

Locus Publicus said...

Μαρία μου καλημέρα. Ευχαριστώ. Αναμνήσεις έχουμε όλοι μας, το μπλόγκ με απελευθέρωσε λίγο, να γράψω ανοιχτά. Η ζωή είναι ένα πείραμα:)

Aγαπητή vassia καλημέρα και σε σένα. Ναι, το Μεσολόγγι είναι όμορφο, αν και νομίζω λίγο άγνωστο στην Ελλάδα. Θα το συνιστούσα σέ όλους. Εχει πολλά όμορφα πράγματα να δεί κανείς (ιστορικά, τουριστικά), καί έναν ιδιαίτερα φιλόξενο πληθυσμό.

Το Αββαείο του Westminster, που υποθέτω έχεις δεί είναι ένα καταπληκτικό χειροτέχνημα. Ατέλειωτο και αριστουργηματικό. Μονάχα που το εισιτήριο καίει λίγο (νομίζω ήταν 10 λίρες).

Locus Publicus said...

Φίλε αθεόφοβε χαιρετώ. Ευχαριστώ για τα καλά σου λόγια, και ιδιαίτερα για τη δίορθωση που ευχαρίστως αποδέχομαι. Ο λόρδος Βύρωνας φαίνεται να είναι θαμμένος αλλού, στο αββαείο υπάρχει μόνον η τιμητική του πλάκα. Δεν γνωρίζω που είναι το Newstead, βρήκα όμως και ένα λίνκ που παραθέτω. Ευχαριστώ!

http://www.poetsgraves.co.uk/byron.htm

Και μια υποσημείωση - στο Μεσολόγγι, θα βρεί κανείς και ένα υπέροχο μουσείο τέχνης με υπέροχους ελληνικούς και ξένους πίνακες ζωγραφικής με θέμα την έξοδο και άλλα θέματα. Στην πόλη υπάρχόυν ακόμα δύο υπέροχα και ιστορικά χτίσματα, το αρχοντικό του Χαρίλαου Τρικούπη, και το σπίτι του Παλαμά. Και τα δύο είναι σήμερα μουσεία.

Τα τελευταία χρόνια, με χρήματα της ΕΕ, χτιστηκε και ένα οίκημα αφιερωμένο στον Λόρδο Βύρωνα. Το τελευταίο δεν το έχω δεί. Παραθέτω ένα λίνκ για την πόλη του Μεσολογγίου. Απο την Αθήνα η απόσταση είναι 250 χιλιόμετρα.

Πληροφορίες-
Δήμος Μεσολογγίου

Βάσσια said...

Locus τα εισιτήρια καίνε όλα στην Αγγλία, τουλάχιστον σε όσα έχω επισκεφθεί.

Να πω όμως ότι και οι υπηρεσίες που παρέχουν είναι ανάλογες.
Θέλω να είμαι ειλικρινής.
:-)

vasikos metoxos said...

Πολύ ωραίο ποστ με μνήμες που παραμένουν πάντα ζωντανές.

Συμπληρώνοντας τον αθεόφοβο σχετικά με τον τάφο του Μπάιρον θα προσθέσω τις πληροφορίες που ανακάλυψα δεκατρία χρόνια πριν στην Αγγλία.

Πράγματι ο Μπάυρον δεν θάφτηκε στο Westminster Abbey. Το σώμα του George Noel 6ου Λόρδου Byron βαλσαμώθηκε στο Μεσολόγγι και μεταφέρθηκε στο Λονδίνο. Το ταξίδι κράτησε τρεις μήνες. Αφού αρνήθηκαν να τον θάψουν στο Westminster Abbey το σώμα μεταφέρθηκε στο Νότινγχαμ στην πατρογονική γη των Μπάυρον, αλλά όχι στο Newstead. Το σώμα του Μπάυρον είναι θαμμένο στην εκκλησία της Μαρίας Μαγδαληνής στο Χάκναλ, που ανήκε κάποτε στην οικογένεια και συνδέεται μαζί της από τα χρόνια του Γουλιέλμου του κατακτητή!!! Το Χάκναλ, ένα άσημο χωριό ανθρακορύχων στο Νόττινγχαμ συνδέεται στενά με τον Μπάυρον. Με το που φτάνει κανείς στην πλατεία του χωριού βλέπει ένα τεράστιο παρακμιακό σινε-θέατρο που ονομάζεται "Byron". Όταν το πρωτοαντίκρυσα ήμουν σίγουρος ότι η πληροφορία που είχα ήταν σωστή! Ο νεκρός του Μπάυρον είναι τοποθετημένος σε διπλό φέρετρο στον οικογενειακό ταφικό Θόλο κάτω από την αγία τράπεζα. Πάνω από τον Θόλο, στο δάπεδο της εκκλησίας υπάρχει τοποθετημένη μαρμάρινη πλάκα από πράσινο ελληνικό μάρμαρο, προσφορά του βασιλιά των Ελλήνων Γεωργίου του Α'. Στο βιβλίο των επισκεπτών της εκκλησίας υπάρχει η γραπτή αναφορά του Ελευθερίου Βενιζέλου.
Όταν ανακάλυψα την εκκλησία όπου είναι θαμμένος ο Μπάυρον το 1995 συγκλονίστηκα. Όταν ο νεωκόρος τράβηξε το χαλί και μου έδειξε την καταπακτή ένιωσα δέος. Επισκέφτηκα το Χάκναλ αρκετές φορές - η εργασία μου βόλευε γι αυτό - και κατάφερα να αποκτήσω την ιδιωτική έκδοση του βιβλίου του αγγλικανού ιερέα Thomas Gerrard Barber με τίτλο "Byron and Where He Is Burried", που πρωτοεκδόθηκε το 1939. Ο Barber άνοιξε τον θόλο με άκρα μυστικότητα και κατέβηκε στις 15 Ιουνίου 1938 μαζί με επιλεγμένους συνεργάτες και εργάτες. Φωτογράφησε τον Θόλο, τον αποτύπωσε ο τοπογράφος μηχανικός που είχε μαζί του, και άνοιξε το φέρετρο του Μπάιρον όπου είδε το σώμα του άριστα διατηρημένο. Στον ίδιο θόλο τελευταία θαμμένη είναι η κόρη του Μπάυρον Αγκούστα Αντα, διάσημη μαθηματικός.
Αντίγραφο του βιβλίου έδωσα στον λάτρη του Μπάυρον, που αγνοούσε την θέση του τάφου, σκηνοθέτη Μίνω Βολανάκη το 1997, πριν την παράσταση "Περιμένοντας τον Γκοντό" που ανέβασε στο ανοιχτό θέατρο της Νεοχωρούδας στην Θεσσαλονίκη. Ήταν το τελευταίο νταμάρι που μετέτρεψε σε θέατρο ο αξέχαστος σπουδαίος άνθρωπος και μεγάλος σκηνοθέτης.

Univers said...

Και για μένα το Μεσολόγγι συνδέεται με έντονα βιώματα και περιβάλλεται με την σχετική αχλύ. Ο λόγος: εκεί κατατάχθηκα στο στρατό. Πέρασα εκεί περίπου 1 1/2 μήνες, μαζί με αρκετούς πρώην συμφοιτητές μου. Το στρατόπεδο ήταν μνημειωδώς ευρύχωρο και τα κτίρια πέτρινα, οι δε έκταση του προαυλίου και των συνοδών χώρων τεράστια.

Θυμάμαι μεταξύ πραγματικότητας και ονείρου την ημέρα κατατάξεως, κάποιες πορείες, την πρώτη άσκηση στο πεδίο βολών, τις εξόδους και το βραδυνό φαγητό στις ψαροταβέρνες και βέβαια την λιμνοθάλασσα και τον κήπο των ηρώων. Θα ήθελα να ξαναπάω.

Locus Publicus said...

Εξαιρετικά ενδιαφέροντα βρίσκω όσα αναφέρεις φίλε Βασικέ για το ιστορικό της ταφής του Βύρωνα. Για μένα αποτελούν νέες πληροφορίες. Συγκλονιστικό να ανοίγεις τον τάφο και να βλέπεις το άριστα διατηρημένο σώμα του νεκρού. Φαντάζομαι και τη στιγμή που ο νεωκόρος της εκκλησίας σου έδειξε τον τάφο! Και η αναφορά στο βιβλίο του Thomas Gerrard, το δώρο προς τον σκηνοθέτη Μίνω Βολανάκη. Πολύ ωραίο εκ μέρους σου να προσφέρεις το σπάνιο υποθέτω βιβλίο σε κάποιον που θα το τιμούσε. Αναρωτιέμαι αν υπάρχουν και φωτογραφίες του χώρου. Η ιστορία είναι τόσο όμορφη που θα άξιζε να την αφηγηθείς σε κάποιο πόστ. Ευχαριστώ και για τις παραπομπές.

Locus Publicus said...

Γνωρίζω ακριβώς το χώρο που αναφέρεις φίλε univers, στην περιοχή της Αγριλιάς. Μεγάλο και ευρύχωρο στρατόπεδο. Πέτρινα κτίρια, και ψηλό τοίχο. Πέρασα εκεί επιλογή. Αν πάς σήμερα στο Μεσολόγγι, θα το βρείς αρκετά αλλαγμένο, πιο μοντέρνο και ευχάριστο.

vasikos metoxos said...

Το βιβλίο του Barber περιλαμβάνει αρκετές φωτογραφίες από το άνοιγμα της θόλου το 1938.
Θα μπορούσε πράγματι να γίνει ένα ποστ το θέμα. Οψόμεθα.