Χορεύοντας με την Κούβα

Kάπου το 1970, μια νεαρή κοπέλα αγωνίζεται στη Νέα Υόρκη με το όνειρο να γίνει χορεύτρια μοντέρνου χορού. Ζεί απλά και με τα απολύτως απαραίτητα, ενώ συγχρόνως ακολουθεί εξαντλητικά προγράμματα χορού, προσπαθώντας να καλύψει τις διάφορες τεχνικές και ρεπερτόρια του χώρου. Κουράζεται πολύ, πεινάει συνεχώς, μα συνεχίζει να γυμνάζεται και να χορεύει. Μέχρι που κάπου, απαγοητεύεται. Καθώς στο μυαλό της αποκρυσταλλώνονται οι απαιτήσεις που επιβάλει μια καρριέρα στον μοντέρνο χορό, αρχίζει να αμφισβητεί και η ίδια τις ικανότητές της να τα καταφέρει.

Μπαίνοντας σε μια περίοδο έντονης προσωπικής αμφισβήτησης, και μην ξέροντας πώς να συνεχίσει, ένας απο Mηχανής Θεός της προσφέρει μια μοναδική ευκαιρία – να δουλέψει σαν δασκάλα μοντέρνου χορού στην Κούβα, που τότε βρισκόταν στα ελπιδοφόρα χρόνια της Επανάστασης. Θα οργάνωνε και θα διοικούσε ένα σχολείο μοντέρνου χορού για έφηβους, θα έφτιαχνε το πρόγραμμα, την ύλη και τις ασκήσεις διδασκαλίας, και θα εκπαίδευε και η ίδια παιδιά που αγαπούσαν το χορό.

Οι περίεργοι και χαμηλών τόνων άνθρωποι που την προσεγγίζουν, της μιλούν για κάποια Επανάσταση. Η ίδια δεν γνωρίζει τίποτα σχεδόν, η πολιτική δεν είναι μέρος της ζωής της, της σκέψης της. Τα χρήματα θα είναι λίγα, την προειδοποιούν, αλλά ο σκοπός μεγάλος. Θα συμμετάσχει σε κάτι που αξίζει, κάτι για το οποίο υπάρχει κυβερνητικό ενδιαφέρον και χρηματοδότηση. Και αυτό το κάτι, απαιτεί ανθρώπους με πάθος, με αλτρουισμό, με αυταπάρνηση.

Η νεαρή χορεύτρια δέχεται την πρόσκληση, και έτσι φτάνει στην Κούβα της Επανάστασης. Ανυποψίαστη. Στο ξενοδοχείο που μένει, η υγρασία εισχωρεί στους τοίχους, τα υδραυλικά ακούγονται να χτυπούν ρυθμικά τη νύχτα, τα έντομα την ενοχλούν. Φέρνει μαζί της και μερικά πράγματα που σύντομα της ανακοινώνουν πως είναι απαγορευμένα – μερικές ελβετικές σοκολάτες. Στο λόμπυ του ξενοδοχείου, κάποια ουρά περιμένει υπομονετικά τη σειρά της για το μοναδικό τηλέφωνο που έχει γραμμή προς τον έξω κόσμο. Το ηλεκτρικό κάνει πολύωρες διακοπές. Δεν είναι σίγουρη αν η αλληλογραφία της παραδίδεται χωρίς έλεγχο, και υποψιάζεται πως ίσως να την παρακολουθούν. Οι πρώτες επαφές της με τη διεύθυνση του σχολείου, την φέρνει σε επαφή με κάποιες προσωπικότητες που μοιάζουν να βγαίνουν απο κάποιο μακάβριο βιβλίο. Αγέλαστες, σκυθρωπές, ντυμένες με χρώματα που δεν ταιριάζουν στην Αβάνα. Τους πρώτους μήνες, δεν την πληρώνουν κάν.

Η ανταμοιβή της, τα παιδιά του σχολείου. Χαρούμενες προσωπικότητες, με πάθος για τη ζωή, με γέλιο και σκληρή δουλειά, παιδιά της καθημερινότητας. Κάθε πτυχή της ζωής τους, κάθε διάσταση της εφηβικής τους ύπαρξης, είναι βουτηγμένη στην Επανάσταση. Παντού Επανάσταση. Επανάσταση για μικρούς, Επανάσταση για μεγάλους. Και πάνω απο όλα τα συμβάντα, αληθινά και φανταστικά, τωρινά και μελλοντικά, η φιγούρα του Comandante. Πανταχού παρούσα. Νοιώθει κανείς την παρουσία της, την ομιλία της, τη σκέψη της, την αναπνοή της. Στους δημόσιους χώρους, τη στιγμή που κλείνεις την πόρτα για να ξεκουραστείς. Βρίσκεται παντού.

Εν έτει 1970, ο Comandante ανακοινώνει το νέο στρατηγικό σχέδιο της Κουβανικής κοινωνίας – να προωθήσει την παραγωγή ζάχαρης σε τέτοιο επίπεδο, ώστε απο αυτή και μόνον, η Κούβα να ανεξαρτητοποιηθεί οικονομικά. Να μπορέσει να φτάσει η παραγωγή ζάχαρης στο φανταστικό επίπεδο των 10 εκατομμυρίων τόνων, που θα της επιτρέψει να μονοπωλήσει το παγκόσμιο εμπόριο ζάχαρης. Μια φανταστική ποσότητα παραγωγής, ο πλούτος της οποίας θα χρηματοδοτήσει την Επανάσταση. Μια προσπάθεια που θα απαιτούσε την αναβίωση μονάδων παραγωγής που ήταν νεκρές για χρόνια, και τη δημιουργία νέων. Τη διοικητική και παραγωγική ανασυγκρότηση της κοινωνίας γύρω απο ένα και μόνον προϊόν. Ολα για τη ζάχαρη. Ολοι για τη ζάχαρη.

Ολάκερη η κοινωνία του νησιού ρίχνεται στην παραγωγή της ζάχαρης. Με πάθος και καθοδήγηση. Οποιος δεν συμμετέχει, θεωρείται σχεδόν προδότης. Η Κούβα δεν έχει πιά χρόνο και χώρο για μοντέρνους χορούς. Χρειάζεται ζάχαρη. Πολύ ζάχαρη. Η νεαρή δασκάλα αφυπνίζεται στην πολιτική πραγματικότητα του κόσμου που ζεί, και μέσα απο την καθημερινότητα με τα παιδιά του σχολείου, τη στρατευμένη κοινωνία της Κούβας και τις ιδεολογικές κορώνες της Επανάστασης, προσπαθεί να διατηρήσει τη θέση της στο έργο που έχει αναλάβει. Για όσο καιρό της επιτραπεί, μέ όση δύναμη έχει. Μέχρι που μέσα απο δεκάδες προσωπικές ιστορίες, διαλόγους και καταστάσεις, μέσα απο τις ομιλίες του Comandante, των ανθρώπων που τον εκπροσωπούν, τα παιδιά του χορού, μέσα στα χρώματα της εξωτικής Κούβας, τους υπέροχους μουσικούς ρυθμούς και το λίγο ηλεκτρικό, χωρίς πρόσβαση σε τηλέφωνο και ελβετικές σοκολάτες, φτάνει κι αυτή σε κάποιο τέλος. Ενα τέλος συναρπαστικό...

Πρόκειται για την καταπληκτική Alma Guillermoprieto, μια Μεξικάνα της Νέας Υόρκης, που αφού ακολούθησε μια αποτυχημένη πορεία σαν χορεύτρια μοντέρνου χορού, μετεξελίσεται μέσα απο την Κουβανική εμπειρία της σε κάτι που κάνει πολύ καλύτερα – σε έναν δημοσιογραφικό και εννίοτε λογοτεχνίζοντα αφηγητή ιστοριών απο τη Λατινική Αμερική. Κατακτά έτσι, η αποτυχημενη χορεύτρια και δασκάλα χορού, μια δικαιωματική και άξια θέση στην ισπανόφωνη κουλτούρα της Αμερικής, φέρνοντας μέσα απο τις αφηγήσεις της, συναισθήματα και γεγονότα άγνωστα στους αγγλόφωνους Γιάνκηδες του Βορρά.

Την ανακάλυψα, μαζί με άλλους, την εποχή του Café Brasil. Και μέσα απο συζητήσεις για την πολυπαθή Λατινική Αμερική, μέσα σε ρυθμούς που ηχούσαν σαν προτρεπτικό μουσικό υπόβαθρο, μαζί με μυριάδες άλλα μικρά, ασήμαντα ή σημαντικά εξερευνήματα της ατίθασης νιότης, μέσα απο τις συζητήσεις ανθρώπων που σημάδεψαν με τη διαφορετικότητά τους τη ζωή μου, την συγκαταλέγω κι’ αυτή, στα χρήσιμα λάβαρα της αξιόλογης παρέας. Δεν ξέρω αν τα βιβλία της εχουν μεταφραστεί στην Ελλάδα, την προτείνω πάντως σε όσους επιθυμούν να την γνωρίσουν. Οι σκέψεις αυτού του πόστ είναι εμνευσμένες απο το υπέροχο βιβλίο Dancing with Cuba, στο οποίο η κυρία Guillermoprieto αφηγείται την εμπειρία της απο το νησί της Επανάστασης, μέσα σε ενα πλαίσιο που αναμειγνύει δημοσιογραφικά και αυτοβιογραφικά στοιχεία.


Στο μουσικό παράρτημα, ενα άλλο λάφυρο της εποχής, ο μουσικός Silvio Rodríguez. Ο Ποιητής της Επανάστασης. Υιοθέτησε ιδεολογικά τους στόχους της Κουβανικής Επανάστασης και τάχθηκε στο πλευρό του Comandante. Για αυτούς που αντλούν ρομαντισμό απο την Κουβανική Επανάσταση, η μουσική του ξεσηκώνει, προτρέπει, εξυμνεί. Αλλα πέραν τούτου, η μουσική δημιουργία στέκει απο μόνη της ποιοτικά στον χρόνο, σαν ποίημα, σαν ρυθμός, σαν δημιούργημα. Είναι μια μορφή που χαίρει τεράστιας εκτίμησης στον Λατινικό κόσμο της Ν. Αμερικής, ενα σεβάσμιο σημείο αναφοράς ακόμα και για τις μή αριστερίζουσες τάξεις.