Ανω κάτω και πλαγίως

O πατέρας του πατέρα μου, ο παππούς μου, είχε κάποτε μαζέψει τα λεφτά του για να αγοράσει ένα οικόπεδο στην Αθήνα. Πήρε τη συγκοινωνία απο το μικρό και φτωχικό χωριό της Αιτωλοακαρνανίας, και μετά απο δύο μέρες συνεχές ταξίδι, έφτασε στη πρωτεύουσα της χώρας. Σε κάποιο καφενείο στην Ομόνοια, συναντήθηκε με τον συμβολαιογράφο και οριστικοποίησε το ραντεβού της επομένης. Η συμφωνία δεν υπογράφτηκε ποτέ. Η επόμενη μέρα, ήταν η 28η Οκτωβρίου 1940.

Αντί για οικόπεδο, τα λεφτά εξανεμίστηκαν, και ο παππούς πήγε στον πόλεμο. Σαν τίμιος έλληνας και πατριώτης, έκανε αυτό που του όρισε η μοίρα. Είχε λίγα χωράφια στο καπνοχώρι που γεννήθηκε, και ένα λεωφορείο απο το οποίο βιοποριζόταν. Η κυβέρνηση επέταξε το λεωφορείο για τις ανάγκες της πατρίδας. Το παλιό σαραβαλάκι έτρεξε τους στρατιώτες μας στα ορεινά της Βορείου Ηπείρου, και άφησε τις τελευταίες του πνοές κάπου στην Αλβανία. Ο παππούς έπέστρεψε ρακένδυτος στο χωριό.

Τον θυμάμαι να κάθεται δίπλα στο μικρό τζάκι του σπιτιού του, παιδί εγώ, και να σκαλίζει τα ξύλα στη φωτιά. Στο τραπέζι του φαγητού, έβγαζε κόκκινο κρασί που έφτιαχνε ο ίδιος, ψωμί ζυμωτό απο το φούρνο του, λαχανικά απο τον κήπο. Φρούτα, τομάτες και κρεατικά, απο την δική του παραγωγή. Ο παππούς, έβγαζε το δικό του φαγητό, απο τη δική του γή. Και σ αυτή επέστρεφαν και τα σκουπίδια. Μετά το φαγητό, οι φλούδες στις κότες, τα κόκκαλα στο σκύλο, τα υπόλοιπα στους λαγούς και στις κατσίκες. Η τέλεια ανακύκλωση.

Τον αγαπούσα και τον επισκεπτόμουνα συχνά. Αλλά δεν τον καταλάβαινα. Μιλούσε συχνά για πράγματα ακατανόητα για μένα. Είχε ένα μίσος για το χρήμα, μια δυσπιστία για την κυβέρνηση, μια πίκρα για τη ζωή. Είχε χάσει τα πάντα, λεφτά, αυτοκίνητο, ελπίδα. Και μια μέρα, απελπισμένος πιά απο τις τόσες κακουχίες, πήρε την απόφαση να αυτονομηθεί. Να μείνει στο μικρό χωριό του, να παράγει το φαγητό και το κρασί του, και να μην ξαναασχοληθεί με τα λεφτά. Εζησε έτσι εκτός επισήμου κράτους και συστήματος, μέχρι τα ενενήντα του. Και έζησε ευτυχισμένα. Οταν πέθανε, είχε έτοιμη και την κάσα για τον τάφο του.

Πέρασαν 40 χρόνια για να κατανοήσω τη συμπεριφορά του. Και καθώς μεγαλώνω και οριμάζω, καθώς νοιώθω και εγώ τις ματαιοδοξίες της ζωής, τις επιτυχίες και τις απορρίψεις, αρχίζω να νοιώθω καθαρά πως ο παππούς μου δεν ήταν διαφορετικός απο μένα. Ενας απλός, έντιμος και εργατικός άνθρωπος ήταν, που σιγά σιγά, έκανε τη μεγάλη του επανάσταση. Βαρέθηκε το σύστημα, τον πληθωριστικό του πλούτο που δεν σήμαινε τίποτα, και σιωπηλά αποχώρησε γράφοντας τους πάντες και τα πάντα. Δεν όφειλε καμμιά υποχρέωση να εξηγήσει σε κανέναν γιατί αυτός επέλεξε να ζήσει στο χωριό, χωρίς τηλεόραση, αυτοκίνητο και ακριβά ρούχα. Τους έγραψε όλους και απεχώρησε.

Στα νέα της ημέρας, είδα τον θλιβερό πρόεδρο της Αμερικής να προσπαθεί αμήχανος να εξηγήσει σε κάτι απλούς πολίτες πως θα προστατεύσει τις οικονομίες τους. Εμοιαζε σοβαρά άβολος στο λαικό περιβάλλον. Οι απαντήσεις του ήταν κωμικές. Συνδυασμένες με τη γνωστή εκφραστική της βλακείας του, με έκανε και γέλασα. Ο πλανητάρχης δεν είχε τίποτα να πεί.

Στην τηλεόραση, ο άλλος σοφός του συστήματος, ο πρόεδρος Μπερνάνκι του Federal Reserve. Παρατηρείται μια αρνητική ανάπτυξη(!) είπε, και μέσα στο σημερινό τοπίο, δεν είναι σίγουρος αν οι παρούσες πολιτικές θα ευδοκιμήσουν. Η γλώσσα του γεμάτη γρίφους και δύσκολες λέξεις. Τα μάσησε πολύ ο αρχηγός του οικονομικού συστήματος. Με άλλα λόγια, δεν είχε ιδέα τί να κάνει κι αυτός. Στο τέλος της ημέρας, ο Dow έπεσε άλλες 500 μονάδες. Οι προστάτες του συστήματος είναι τελικώς απλά ανυπεράσπιστα ανθρωπάκια.

Λυπάμαι τον κόσμο και αυτά που βλέπω γύρω μου. Αλλά η ανάγκη, είναι η μητέρα του αυτοσχεδιασμού. Και στην καλλιτεχνική και φιλοσοφική της διάσταση, φέρνει συχνά και μια λύτρωση, μια προσωπική επανάσταση. Οπως αυτή του παππού μου. Που σε μεγάλη ηλικία, απαρνήθηκε το σύστημα που χρόνια ακολουθούσε πιστά. Και που τον πρόδωσε. Σήμερα, θάθελα πολύ να ζούσε, να του έλεγα πως τον καταννοώ απόλυτα.